Trong những năm gần đây các bộ phim Việt Nam đã có sự phát triển khá nhanh về mặt kỹ thuật, không chỉ chất lượng hình ảnh, âm thanh mà việc sử dụng các kỹ xảo điện ảnh (VFX trong phim) cũng được đầu tư và chú trọng hơn. Trong một buổi nói chuyện với các thành viên Bad Clay Studio: Founder Thierry Nguyễn và CG Supervisor Tín Nguyễn, Koicine đã có thêm nhiều thông tin và những chia sẻ thú vị trong lĩnh vực này.
Và dù so với mặt bằng trên thế giới, kỹ xảo điện ảnh (VFX) của Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế về công nghệ, nhân sự nhưng vẫn cho thấy những nỗ lực phát triển và những thành tựu đáng tự hào thông qua các tác phẩm trong và ngoài nước.
Bài viết sử dụng thông tin từ buổi chia sẻ của các thành viên Bad Clay Studio về kỹ xảo điện ảnh (VFX) trong phim, nằm trong chuỗi talk show #FilmPreneur của đạo diễn Phạm Thanh Hải, Founder EMA Solutions.
Được biết anh Thierry Nguyễn là Founder và anh Tín Nguyễn là CG Supervisor của Bad Clay Studio, vậy hai anh có thể chia sẻ với mọi người về hành trình của mình cũng như những thành tựu kỹ xảo điện ảnh (VFX) mà Bad Clay Studio đã đạt được không?
Thierry Nguyễn: Tôi là người Pháp, sinh sống và làm việc ở Pháp. Trong khoảng 10 năm làm việc cho khá nhiều dự án quốc tế, tôi cũng có mong muốn về Việt Nam thành lập công ty nhưng vì lúc đó vẫn chưa thành thạo ngôn ngữ và chưa hiểu rõ về các dự án phim trong nước nên đến tận năm 2012, tôi mới về Việt Nam để tìm hiểu thêm. Vào thời điểm đó thì tôi nhớ điện ảnh Việt Nam chỉ có tầm 5 đến dưới 10 phim chiếu rạp. Số lượng này khá là ít nên lúc đó tôi vẫn chưa quyết định mở công ty, dù vậy tôi nhận thấy đây là môi trường thú vị và có tốc độ thay đổi khá là nhanh. Nên trong năm 2012, sau khi tôi tìm hiểu thêm về thị trường, thì bắt đầu học thêm về ngôn ngữ và tìm kiếm nhân sự. Sang năm 2013, tôi quyết định mở Bad Clay Studio.
Lúc đó tôi vẫn chưa quen ai trong ngành nhưng cũng đã mạnh dạn gặp gỡ nhiều người, giới thiệu về Bad Clay Studio, về công việc kỹ xảo điện ảnh (VFX). Trong một năm đầu thì bên Bad Clay Studio làm các dự án nước ngoài, chủ yếu là outsource, nhưng mục tiêu chính của Bad Clay Studio hướng đến vẫn là các dự án phim Việt Nam. Và phải sang đến năm 2014 thì Bad Clay Studio mới nhận dự án phim Việt Nam đầu tiên là Siêu Nhân X. Lúc đó hình như đây là phim Việt đầu tiên có nhân vật con người được xây dựng bằng kỹ xảo 3D (một Cascadeur bằng CGI) nhưng tác phẩm không thành công lắm nên là không có nhiều người biết đến phim này.
Dù vậy thì sau phim Siêu Nhân X, Bad Clay Studio bắt đầu có độ nhận diện trong ngành phim Việt Nam, hầu như các công ty sản xuất đều biết đến Bad Clay Studio và đến nay công ty đã thực hiện kỹ xảo điện ảnh (VFX) cho hơn 25 phim tại Việt Nam. Nên có thể nói bộ phim đặc biệt đối với tôi vẫn là phim đầu tiên Siêu Nhân X, còn gần đây thì là Trạng Tí, một dự án khó với hơn 5900 shot sử dung kỹ xảo điện ảnh (VFX), key phông xanh, cộng thêm ảnh hưởng dịch covid nên là mọi thứ khá vất vả nhưng đây cũng là bộ phim mà mọi người đã tập trung rất nhiều, có thể nói là phim có kỹ xảo điện ảnh (VFX) đẹp nhất, tốt nhất mà Bad Clay Studio từng thực hiện.
Tín Nguyễn: Tên đầy đủ của tôi là Nguyễn Hữu Tín, hiện tại tôi làm việc tại Bad Clay Studio hơn bốn năm, bắt đầu từ năm 2017. Chuyên môn của tôi là kỹ thuật. Lúc trước thì tôi học đại học tại FPT, chuyên ngành lập trình viên nhưng gần tốt nghiệp thì tôi chuyển sang VTC Academy để học về ngành phim. Sau khi tốt nghiệp thì tôi có làm freelancer và một số công ty trước khi chính thức làm việc cho Bad Clay Studio và đồng hành đến tận bây giờ.
Khoảng thời gian đầu thì tôi làm ở các mảng chuyên về render, ticker, compositing, những việc mà tôi có kinh nghiệm và làm tốt trước đó. Sau một năm thì tôi trở thành leader cho một nhóm và ba năm sau thì giữ vị trí CG Supervisor của Bad Clay Studio và làm việc với các trưởng nhóm khác chuyên về mảng kỹ thuật để lên kế hoạch cho từng dự án sử dụng kỹ xảo điện ảnh (VFX).
Với những nhà đầu tư và nhà sản xuất mới khi nói về kỹ xảo điện ảnh (VFX) đặc biệt, thì họ chỉ biết đến như một công việc hậu kỳ bằng máy tính nhưng chưa hình dung rõ các mảng chi tiết hơn. Vậy anh Thierry Nguyễn có thể khái quát qua một số kiến thức cơ bản cho mọi người hiểu hơn được không?
Thierry Nguyễn: Tôi sẽ nói chung chung những mảng phổ biến nhất trong một bộ phim thông thường trong việc sử dụng kỹ xảo điện ảnh (VFX), vì đây là lượng kiến thức thông tin cũng khá là rộng để chia sẻ hết qua một buổi nói chuyện.
Hiện tại với một bộ phim thông thường, không quá nặng về kỹ xảo điện ảnh (VFX) thì thường sẽ sử dụng kỹ thuật Invisible VFX như xoá dây; hay xây dựng các Set extension VFX cho những bối cảnh phim không thể quay được, khó quay hoặc chi phí quay quá đắt… Các cảnh này thường được lên kế hoạch trước khi quay. Đây được xem là những mảng phổ biến nhất trong kỹ xảo điện ảnh (VFX).
Còn thứ hai là kỹ thuật Muzzle Flash dành cho những cảnh bắn súng, cháy nổ… Đây là những cảnh khá nguy hiểm không được phép thực hiện ở Việt Nam. Và gần đây ở Mỹ thì mọi người biết đến vụ tai nạn súng chống thảm khốc, giết chết nhà quay phim Halyna Hutchins trên trường quay bộ phim mới Rust. Vậy nên hiện tại những cảnh này tại Việt Nam hay các nước khác thường sẽ sử dụng kỹ xảo Muzzle Flash này, cũng như trong những cảnh cháy nổ bằng CGI cũng được xem là khá phổ biến, hầu như các bộ phim đều sẽ sử dụng.
Còn trong các cảnh chém giết, đổ máu việc sử dụng kỹ xảo điện ảnh (VFX) cũng khá là phổ biến trong hầu hết những bộ phim ngày nay. Ví dụ như phim Ký Sinh Trùng của Hàn Quốc cũng dùng khá là nhiều kỹ xảo về Invisible VFX. Hay là hiện tại khi xem Netflix, các bộ phim như Vincenzo họ cũng sử dụng phông xanh để tiết kiệm chi phí quay thật ở Ý.
Tiếp đó là những phim có độ phức tạp hơn như phim kinh dị, hành động, phim giả tưởng, khoa học viễn tưởng… sẽ là những thể loại dùng khá là nhiều kỹ xảo điện ảnh (VFX). Ví dụ như Trạng Tí là thể loại phim giả tưởng, trong phim có khá nhiều cảnh VFX không thể quay trực tiếp nên sẽ sử dụng kỹ xảo. Thứ 2 là phim còn có nhân vật hư cấu được xây dựng bằng kỹ xảo đặc biệt. Các cảnh phim sẽ quay diễn viên sau đó được Bad Clay Studio ghép với các nhân vật CGI vào. Đây được xem là thể loại kỹ xảo điện ảnh (VFX) khó nhất vì cần phải làm cho mọi thứ trông thật chân thật và phù hợp nhất, có tên là CGI Characters hay các nhân vật Cascadeur bằng CGI.
Ngày trước ở Việt Nam những kỹ xảo điện ảnh (VFX) này chưa phổ biến nhưng bây giờ thì các nhà sản xuất hay đạo diễn hầu như đều biết đến khả năng sử dụng VFX của một số công ty chuyên về các sản phẩm 3D, Visual Effects ở Việt Nam.
Vậy với những người trẻ có đam mê hay mong muốn phát triển bản thân trong lĩnh vực kỹ xảo điện ảnh (VFX) thì họ cần phải bắt đầu từ đâu?
Tín Nguyễn: Hiện ở Việt Nam cũng chưa có nhiều trường lớp dạy bài bản về kỹ xảo điện ảnh (VFX) giống như quốc tế. Những bạn đang làm việc cho các studio lớn đa phần cũng đều tự học hoặc bắt đầu từ những trung tâm nhỏ như VTC Academy, MAC Academy, Keyframe… Như kinh nghiệm của tôi thì các bạn trẻ có thể phát triển theo hai hướng. Nếu bạn là người chủ động trong học tập, chịu khó tìm tòi thì có thể tự mình học trên Youtube hoặc tham gia các khoá học nước ngoài. Hướng thứ hai thì có thể đăng ký vào một số trường mình nói ở trên. Một lời khuyên dành cho các bạn quyết định theo lĩnh vực này đó là nên có khả năng tự học, học nhanh để bắt kịp với các thay đổi về kỹ thuật và yêu cầu của một dự án.
Thường những người chuyên gia trong ngành thì sau một thời gian làm việc họ cũng bắt đầu mở các lớp học riêng về từng nhánh trong VFX. Nhưng nếu mà bạn học một phần như vậy thì sẽ có một hạn chế đó là bạn sẽ không biết được nhiều vị trí khác trong các khâu của kỹ xảo điện ảnh (VFX), sẽ khó để biết mình yêu thích khâu nào nhất. Tốt nhất thì tôi nghĩ mọi người nên theo học tại các trường hoặc các trung tâm mà có thể dạy đầy đủ. Hiện các công ty cũng thích những bạn giỏi ở một khâu nào đó nhưng cũng cần hiểu về các vị trí khác nhau trong dây chuyền làm việc, nhằm hợp tác và xử lý tốt khi có một số sự cố xảy ra.
Những người mà có nhiều kỹ năng ở các vị trí khác nhau thì cũng dễ đi lên vị trí quản lý hơn. Có những bạn chỉ thích chuyên về một mảng, thì sẽ đi thẳng theo hướng đó và phát triển mạnh ở vị trí đó, trở thành một artist và chỉ chuyên về khâu đó. Ví dụ như khi tôi muốn tìm một bạn chuyên về VFXMonster thì tôi sẽ biết ngay là có một người làm tốt khâu này nhất. Còn như tôi thì tôi phát triển theo chiều ngang nhiều hơn.
Còn về quy trình làm việc khi Bad Clay Studio hợp tác với một đơn vị sản xuất phim thì sẽ như thế nào?
Thierry Nguyễn: Vào thời điểm Bad Clay Studio hợp tác cho bộ phim đầu tiên là Siêu Nhân X thì lúc đó mọi thứ bắt đầu có hơi trễ so với trình tự công việc, lúc đó bộ phim đã chuẩn bị bắt đầu ghi hình rồi. Còn hiện tại thì các bên đều đã nắm được quy trình công việc của nhau rõ hơn. khi một kịch bản gần hoàn chỉnh, tôi sẽ xem trước và chuyển cho các bộ phận kỹ xảo điện ảnh (VFX) đọc cùng, sau đó phân chia các cảnh trong kịch bản để lựa chọn phương pháp khâu VFX sẽ sử dụng sao cho phù hợp nhất. Hoặc đưa ra các phản hồi sớm như cảnh phim này sẽ rất khó, rất mắc… để bên sản xuất chủ động thay đổi hoặc tìm giải pháp khác.
Sau đó mọi người sẽ gặp và trao đổi với bên sản xuất của bộ phim. Ví dụ như trong phân cảnh đó có xuất hiện lửa thì sẽ chọn dùng lửa thật hay là sử dụng VFX, chi phí bên nào thì phù hợp hơn. Một vấn đề khác là việc sử dụng kỹ xảo điện ảnh (VFX) khó có thể báo chi phí ngay lập tức lúc lên kế hoạch, vì còn tuỳ thuộc vào cách mà bộ phim được quay, cũng như các lựa chọn VFX trong phim. Vậy nên trong giai đoạn này nếu kịch bản có sẵn storyboard, cách máy quay di chuyển… sẽ giúp bộ phận làm kỹ xảo điện ảnh (VFX) dễ đưa ra gợi ý, cách làm tốt nhất cho đạo diễn và bên sản xuất hơn. Nhưng các dự án phim có chuẩn bị trước những điều này tại Việt Nam thì cũng không nhiều lắm.
Trong giai đoạn này thì Bad Clay Studio cũng có thể làm concept art cho dự án cùng lúc khi nhận kịch bản, có một số bên cũng thích việc này vì như vậy khi thảo luận công việc mọi người sẽ dễ đưa ra quyết định trong việc quay thực tế hay dùng CGI, hoặc cắt bỏ luôn…
Trong tương lai gần sắp tới, anh Thierry Nguyễn có thể chia sẻ xu hướng kỹ xảo điện ảnh (VFX) nào phổ biến không?
Thierry Nguyễn: Theo cách làm cũ thông thường thì mọi người sẽ quay phông xanh sau đó ghép vào phim và làm kỹ xảo điện ảnh (VFX) sau. Còn hiện tại xu hướng phổ biến trên thế giới và khá mới ở Việt Nam là Virtual Production. Trong đó sẽ sử dụng kỹ thuật in-camera VFX: dùng màn hình LED hiển thị hình ảnh và kết nối với một hệ thống để tracking trực tiếp với máy quay. Điều này khá là tốt vì sau đó cảnh quay không cần phải key và giảm được khối lượng lớn thời gian ở các khâu khác trong phần hậu kỳ, đồng thời cũng sẽ tận dụng được ánh sáng môi trường tự nhiên từ màn hình LED, như vậy thì nhân vật sẽ không bị hắt màu.
Sẽ có chút thay đổi trong quy trình khi sử dụng Virtual Production đó là các concept art, các phần 3D phải hoàn thành xong trước khi bắt đầu quay cảnh đó. Chắc chắn trong tương lai sẽ có nhiều bộ phim Việt Nam sử dụng công nghệ mới này. Tuy nhiên chi phí cho các thiết bị công nghệ này khá đắt đỏ và cũng cần một địa điểm đủ lớn để có thể hoạt động nên hiện tại Virtual Production vẫn chưa phổ biến tại Việt Nam.
- #Góc Người Làm Nghề: âm nhạc và âm thanh trong phim đối với Nhạc sĩ Nguyễn Công Phương Nam, Nhạc sĩ Nguyễn Hoàng Anh, Chuyên gia âm thanh Thân Minh Hà
- Tuấn Lalarme: tình yêu phim ảnh và hashtag #14daysofmovies
- Phỏng vấn Peter Phạm: Một mọt phim chính hiệu và cơ duyên với ‘Hoa Phong Nguyệt Vũ’
- Cùng Avin Lu và Hồ Thu Anh trò chuyện về ‘Sài Gòn Trong Cơn Mưa’
